Najpopularniejsze nazwiska w Polsce to Nowak, Kowalska/Kowalski oraz Wiśniewska/Wiśniewski. Prawdopodobnie każdy zna przynajmniej jedną osobę noszącą któreś z nich. Komunikując się z innymi ludźmi na płaszczyźnie prywatnej lub zawodowej, często możemy mieć kłopot z prawidłowym wypowiadaniem, czy pisaniem danych personalnych. Wiele problemów i wątpliwości generuje chociażby forma, w jakiej ma wystąpić nazwisko. Jak poprawnie zapisać je w zaproszeniu, liście lub mailu albo wymówić w trakcie rozmowy telefonicznej lub przedstawiając kogoś? Już teraz poznaj podstawowe zasady odmiany nazwisk w języku polskim.
Czy polskie nazwiska się odmienia?
Odpowiedź, jakiej można udzielić na powyższe pytanie, brzmi: tak, choć oczywiście od tej reguły istnieje sporo wyjątków. Ogólne zalecenia dotyczące odmiany polskich nazwisk wskazują, że należy to robić, dopasowując je wcześniej do konkretnego wzorca deklinacyjnego, uwzględniając przy tym między innymi: płeć i narodowość danej osoby, jak również zakończenie nazwiska.
Odmiana imion i nazwisk polskich – zasady
Główna zasada odmiany nazwisk w języku polskim wskazuje, że nazwiska w postaci rzeczownikowej odmienia się jak rzeczownik pospolity, z kolei nazwiska występujące w postaci przymiotnikowej tak, jak przymiotnik pospolity.
Odmiana nazwisk dwuczłonowych żeńskich
Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk w języku polskim, w przypadku żeńskich nazwisk dwuczłonowych obowiązuje identyczna reguła, jak w nazwiskach jednoczłonowych, a więc odmienia się każdy człon, który w mianowniku kończy się na „a”.
Odmiana nazwisk żeńskich kończących się na literę a – zasady
W przypadku nazwisk żeńskich należy zapamiętać, że odmieniają się tylko te, które są zakończone na literę „a”. Wszystkie pozostałe są nieodmienne. Szczegółowe zasady odmiany żeńskich nazwisk w języku polskim są wtedy następujące:
- zakończone na: „-a”, „-ska”, „-dzka”, lub „-cka” (utworzone od męskich nazwisk z końcówkami: „-i”, „-y”, „-ski”, „-cki”, „-dzki”) odmieniają się według modelu przymiotnikowego – na przykład: Kowalska, Kowalskiej, Kowalską,
- odmianę przymiotnikową mają również nazwiska żeńskie zakończone na: „-ewa” i „-owa” – na przykład: Kuncewiczowa, Kuncewiczowej, Kuncewiczową,
- zgodnie z modelem rzeczownikowym odmieniają się nazwiska panieńskie, które są zakończone na: „-ówna” lub „-anka” – na przykład: Mrozówna, Mrozówny, Mrozównie, Mrozównę, Mrozówną, Mrozównie.
Odmiana nazwisk męskich zakończonych na literę „o” lub „a”– zasady
Zasady odmiany nazwisk w języku polskim mówią, że męskie nazwiska słowiańskie zakończone na literę „o” lub „a” również trzeba odmieniać. Należy jednak zachować czujność, ponieważ obowiązują tu dwie reguły:
- jeżeli przed „o” lub „a” występuje spółgłoska twarda – odmieniamy tak, jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego,
- jeżeli przed „o” lub „a” występuje spółgłoska miękka – odmieniamy tak, jak rzeczowniki rodzaju męskiego (ta zasada dotyczy także nazwisk niesłowiańskich).
Nietypowe nazwiska w Polsce
Znając już najważniejsze zasady odmiany nazwisk w języku polskim, warto też, bardziej w formie ciekawostki, zapoznać się z wykazem nazwisk, które z jakichś względów można uznać za nietypowe. Oto najdziwniejsze, najśmieszniejsze oraz najbardziej zapadające w pamięć przykłady: Boligłowa, Chytry, Ciołek, Gamoń, Jąkała, Jezusek, Kupka, Kwasigroch, Niewiedział, Ogonek, Patalong, Pielucha, Szaleniec, Wnuczek, czy Wyczesany.
Poznałeś zasady odmiany przez przypadki nazwisk w języku polskim, jednak w praktyce nadal zdarza się, że masz wątpliwości i chcesz sprawdzić poprawność swojego toku rozumowania? Z pomocą przychodzą narzędzia online. Wystarczy w polu wyszukiwania podać podstawową formę nazwiska (w mianowniku liczby pojedynczej), a w kilka sekund otrzyma się odpowiedź na swoje zapytanie.
SPRAWDŹ >> Ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego!
