Tryb czasownika to pojęcie, z którym zapewne spotkają się wszystkie osoby uczące się od podstaw języka polskiego jako obcego. Jak brzmi jego definicja? Jakie są rodzaje trybów czasownika? Przedstawiamy najważniejsze informacje na ten temat wraz z przykładami użycia.
Tryby czasownika w języku polskim – czym są?
Tryb czasownika to kategoria gramatyczna dotycząca tej części mowy. Wyraża stosunek mówiącego do treści wypowiedzianego przez niego komunikatu. Określane w ten sposób czynności lub stany można uznawać za rzeczywiste (prawdziwe), przypuszczalne (możliwe) lub pożądane (konieczne). Stąd wyróżnia się trzy formy trybów czasownika w języku polskim: oznajmujący (inaczej orzekający), przypuszczający (zwany też warunkowym) oraz rozkazujący – sprawdź, co wyróżnia poszczególne opcje.
Tryb oznajmujący czasownika
Używając trybu oznajmującego czasownika, mówi się o rzeczywistych czynnościach, które miały miejsce w przeszłości, odbędą się w przyszłości lub odbywają się teraz. W tym celu należy używać czasu przeszłego, przyszłego albo teraźniejszego. Tryb oznajmujący pozwala zaprezentować swój neutralny emocjonalnie lub obiektywny stosunek do podanych treści, powinien więc dominować w mediach (na przykład w programach informacyjnych lub publicystycznych).
Tryb przypuszczający czasownika
W trybie przypuszczającym czasownik składa się z osobowej formy oraz cząstki „by” (na przykład „zrobiłabym”, „kupiłabyś”, „poszlibyśmy”, czy „zaśpiewalibyście”). Z wykorzystaniem tego trybu wyraża się niepewność lub warunkowość. Istotą jest tutaj to, że dana czynność lub stan zaistnieje wyłącznie po spełnieniu określonych warunków, czy wystąpieniu pewnych sprzyjających okoliczności.
Tryb rozkazujący czasownika
Natomiast trybu rozkazującego czasownika używa się do wyrażania próśb, życzeń oraz rozkazów. W taki sposób komunikuje się określone żądanie, które w przyszłości ma wywołać konkretny stan.
Tryby czasownika – przykłady
Warto nieco bliżej przyjrzeć się zastosowaniu poszczególnych trybów czasownika w zdaniach. Pomogą w tym konkretne przykłady – zapoznaj się z nimi już teraz.
Przykłady trybu oznajmującego czasownika
- Piotr jest najbardziej lubianym pracownikiem w naszej firmie.
- Jest ładna pogoda, dlatego idę na spacer do pobliskiego parku.
- Wiosną natura budzi się do życia.
- Dzisiaj premierę ma książka mojego ulubionego autora.
- Moja koleżanka z Francji pilnie uczy się języka polskiego.
Przykłady trybu przypuszczającego czasownika
- Jeśli pracowałabym więcej, być może zwiększyłabym szanse na awans zawodowy.
- Chcielibyśmy pójść do teatru, gdybyśmy kupili bilety.
- Gdybym miał więcej wolnego czasu, przeczytałbym tę książkę.
- Gdybyś rano wypiła kawę, czułabyś się bardziej pobudzona.
- Mógłbyś jeść mniej fast foodów, to może udałoby Ci się schudnąć.
Przykłady trybu rozkazującego czasownika
- Podaj mi coś do picia, bo jestem spragniona.
- Najpierw pomyśl, dopiero potem zrób.
- Zostaw samochód na parkingu obok domu.
- Pij więcej wody każdego dnia.
- Wyjdź teraz z domu, bo nie zdążysz na autobus.
Tryby czasownika – podsumowanie
Już teraz wiesz, jakie są tryby czasownika w języku polskim. Dobrze zapamiętaj te informacje, postaraj się również zrozumieć zaprezentowane przykłady. Dzięki temu bez większego problemu rozpoznasz, czy masz do czynienia z trybem oznajmującym, przypuszczającym, czy rozkazującym czasownika (zarówno w mowie, jak i w piśmie). To naprawdę przydatna umiejętność – przekonasz się o tym w praktyce!
