Zagadnienie gramatyczne, które zasługuje na uwagę wszystkich osób zgłębiających tajniki naszego języka ojczystego, to deklinacja polegająca na odmianie przez przypadki. Jest ich siedem (tyle samo, ile dni tygodnia), a teraz zaprezentujemy szczegółowe informacje dotyczące biernika. Co oznacza i jaką pełni funkcję? Na jakie pytania odpowiada? Czy są jakieś wyjątki, o których należy pamiętać? Biernik w języku polskim – sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat i zapoznaj się z przykładami podpowiadającymi, jak zastosować go w praktyce. Dzięki temu przekonasz się, czy rzeczywiście deklinacja jest zmorą każdego obcokrajowca, który uczy się polskiego jako obcego!
Biernik – podstawy
Zacznijmy od początku. Biernik (w języku łacińskim określany jako accusativus) jest czwartym przypadkiem deklinacji, a więc odmiany rzeczownika, przymiotnika, imiesłowu przymiotnikowego, zaimka (rzeczownego, przymiotnego i liczebnego) oraz liczebnika przez przypadki i liczby. Pozostałe przypadki to: mianownik (kto?, co?), dopełniacz (kogo?, czego?), celownik (komu?, czemu?), narzędnik (z kim?, z czym?), miejscownik (o kim?, o czym?) i wołacz (o!) – je również warto poznać zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym, aby sprawnie posługiwać się językiem polskim w mowie oraz piśmie.
Biernik – funkcje
A jaką rolę ma do odegrania biernik? Odpowiada na pytania: kogo?, co? (widzę) i jest przypadkiem, który określa cel wykonywanej czynności, czyli osobę lub obiekt, względem jakich jest ona skierowana. Najczęściej oznacza dopełnienie bliższe, niekiedy pełni też funkcję przydawki – wszystko zależy od tego, jaka część mowy występuje w takiej formie.
Biernik w języku polskim – przykłady zastosowania w zdaniu:
- Mama gotuje (co?) obiad dla swoich dzieci.
- Czytam (co?) artykuł o sztucznej inteligencji.
- Widzę (kogo?) moją starszą siostrę.
- Lubię (co?) filmy kryminalne.
- Oglądam (co?) mecz piłki nożnej.
- Słyszę (co?) ulubioną piosenkę.
- Mam (co?) czarnego kota.
Biernik i czasowniki, biernik i dopełniacz
W języku polskim można naprawdę często spotkać się z biernikiem, ponieważ większość czasowników ma właśnie rząd biernikowy, czyli łączy się z nim, a więc jako swojego dopełnienia wymaga rzeczownika w bierniku. Co ciekawe, jeśli zaprzeczy się treści takiego czasownika, chociażby poprzez wstawienie przed nim partykuły nie, wtedy rząd czasownika zmieni się na dopełniaczowy.
Przykłady:
- Czytam (co?) gazetę sportową. Nie czytam (czego?) gazety sportowej.
- Rozumiem (co?) gramatykę języka polskiego. Nie rozumiem (czego?) gramatyki języka polskiego.
- Lubię (kogo?) sąsiadkę. Nie lubię (kogo?) sąsiadki.
- Kocham (kogo?) moją żonę. Nie kocham (kogo?) mojej żony.
Dodatkowo warto mieć świadomość, że zgrany duet z dopełniaczem tworzą czasowniki, takie jak: „szukać”, „potrzebować”, czy „życzyć”. Innym utrudnieniem są wyjątki, których przecież w polskiej gramatyce nie brakuje. Czasowniki mogące łączyć się zarówno z biernikiem, jak i z dopełniaczem to chociażby: „pytać” albo „zapomnieć”, dlatego trzeba tu uważać.
Biernik w języku polskim – o czym trzeba pamiętać?
Każdy, kto chce udoskonalić swoje umiejętności językowe, powinien zapamiętać kilka zasad dotyczących występowania biernika w języku polskim. Jedna ze wskazówek pokazuje, że zawsze występuje on po przyimku przez (na przykład: „przez nieuwagę”, „przez przypadek”). Ponadto biernik można rozpoznać po postaci, jaką przyjmuje rzeczownik w liczbie pojedynczej – jest równy mianownikowi lub dopełniaczowi albo ma końcówkę „ę” lub zerową (bazową).
