Koniec zimy i początek wiosny to przełomowy moment w ciągu roku, który przez wiele osób jest celebrowany w szczególny sposób. Już od wielu lat w Polsce dużą popularnością, zarówno wśród dzieci, ale i dorosłych, cieszy się zwyczaj topienia Marzanny. Jaka jest geneza i symbolika tego obrzędu? Jak na przestrzeni lat zmieniało się podejście do wskazanego rytuału? Z czego zrobić Marzannę? Podpowiadamy!
Skąd wzięła się Marzanna?
Marzanna to kukła symbolizująca wszystkie negatywne cechy typowe dla zimy, a jej nazwa wywodzi się od imienia słowiańskiej bogini charakterystycznej dla tej pory roku, ale i kojarzy się ze śmiercią oraz odrodzeniem. Zwyczaj topienia Marzanny na ziemiach polskich sięga czasów średniowiecza. W dawnych czasach ten rytuał odbywał się zwykle w czwartą niedzielę Wielkiego Postu.
Jak kiedyś wyglądał zwyczaj topienia Marzanny?
W przeszłości zwyczaj topienia Marzanny można było zaobserwować zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, gdzie na przełomie zimy i wiosny od domu do domu maszerował orszak, na którego czele szła kukła trzymana w rękach kilkuletnich dziewczynek oraz chłopców, wyposażonych także w zielone gałązki jałowca. Celem takiego spaceru było wyniesienie jej poza granice wsi. W niektórych regionach pojawiała się nawet postać męskiego odpowiednika Marzanny, czyli marzanioka. Ze zwyczajem topienia Marzanny wiąże się również wiele przesądów. Jeden z najpopularniejszych głosił, że obejrzenie się za sobą w drodze powrotnej po utopieniu kukły w stawie, jeziorze, czy rzece lub spaleniu jej w ognisku, może przynieść nieszczęście w postaci choroby w rodzinie.
Kiedy topi się Marzannę?
W Polsce zwyczaj topienia Marzanny przetrwał do dzisiaj w wielu regionach naszego kraju. Ludzie, którzy chcą kultywować charakteryzowaną tradycję, dokonują symbolicznego uśmiercenia tej kukły w pierwszy dzień kalendarzowej wiosny, a więc 21 marca (w 2023 roku będzie to wtorek).
Jak zrobić Marzannę?
Samodzielnie wykonanie Marzanny nie jest trudne. W tym celu można wykorzystać różne materiały. Bazą dla takiej konstrukcji są zwykle dwa patyki (krótszy i dłuższy), przymocowane do siebie w kształcie krzyża, na którego czubku montuje się „głowę” kukły. Do takiego szkieletu doczepia się „ubranie” Marzanny, przyjmujące postać kawałków materiałów i łachmanów, starych gazet, kolorowych wstążek, plastikowych przedmiotów, gałązek, zużytych butelek i opakowań, bibuły, słomy, sznurków, czy ozdób, takich jak koraliki. Tak naprawdę jedynym ograniczeniem jest tutaj wyobraźnia oraz posiadane zdolności techniczne i plastyczne!
Jak dziś wygląda topienie Marzanny?
Współcześnie zwyczaj topienia Marzanny jest traktowany jako zabawa, łączona z przypadającym w tym samym czasie Dniem Wagarowicza. Dzieci i młodzież własnoręcznie przygotowują taką kukłę, a potem wspólnie udają się na krótką wycieczkę i zanoszą ją do najbliższego zbiornika wodnego, aby tam utopić Marzannę albo dokonać jej symbolicznego spalenia. Choć zdarza się, że niekiedy odchodzi się od tej tradycji ze względów ekologicznych, chyba że cała ta postać jest wykonana z biodegradowalnych surowców, które nie wpłyną negatywnie na stan środowiska naturalnego.
Zwyczaj topienia Marzanny – podsumowanie
Tegoroczny Pierwszy Dzień Wiosny zbliża się coraz większymi krokami. To doskonała okazja do tego, aby ostatecznie pożegnać zimę (a zwłaszcza związane z nią śniegi i niskie temperatury) oraz hucznie powitać wyczekiwaną z utęsknieniem, zdecydowanie cieplejszą porę roku. Już teraz przekonaj się w praktyce, czym jest zwyczaj topienia Marzanny!
