Wszechstronna analiza utworów literackich jest jedną z umiejętności, jaką musi opanować każda osoba, która uczy się języka polskiego jako obcego. To zarówno czytanie ze zrozumieniem, jak i dogłębne interpretowanie różnego typu tekstów. Warto wtedy pamiętać, aby skupiać się między innymi na zastosowanych przez autora środkach stylistycznych. Tym bardziej że ta zdolność przydaje się również na co dzień, wynosząc komunikację na wyższy poziom. Już teraz sprawdź, jakie są środki stylistyczne w języku polskim i dowiedz się, jak je prawidłowo rozpoznawać oraz określać ich funkcję!
Czym są środki stylistyczne? Definicja
Środki stylistyczne (inaczej: poetyckie lub artystycznego wyrazu) są specyficznymi elementami języka, które kształtują wypowiedź w sposób zgodny z zamierzeniami nadawcy. Występowanie takich zabiegów językowych jest najbardziej charakterystyczne dla poezji, choć korzysta się z nich również w zwykłych rozmowach.
Po co używa się środków stylistycznych?
Głównym celem stosowania środków stylistycznych jest urozmaicenie treści komunikatu, przekazywanie ukrytych znaczeń, kreowanie świata przedstawionego, ale też budowanie nastroju w utworze. Służą one wywołaniu u odbiorcy określonych emocji i rozbudzeniu jego wyobraźni poprzez ekspresję wypowiedzi, ale też zwracają uwagę na ważne kwestie, skłaniają do refleksji oraz stanowią wsparcie w dokonaniu poprawnej interpretacji danego tekstu.
Jakie są rodzaje środków stylistycznych?
Wyróżnia się następujące rodzaje środków stylistycznych, co wynika z faktu, że stosuje się je na różnych poziomach języka:
- Fonetyczne – dotyczą doznań słuchowych, a więc brzmienia słów np. onomatopeje, czy eufonie.
- Morfologiczne (słowotwórcze) – związane z budową wyrazów, a zwłaszcza ich przekształceniami np. neologizmy, zgrubienia, czy zdrobnienia.
- Składniowe – odnoszą się do konstrukcji poszczególnych zdań np. apostrofy, inwokacje, anafory, przerzutnie, czy pytania retoryczne.
- Leksykalne – polegają na doborze słów wywołującym konkretne skojarzenia np. animizacje, epitety, eufemizmy, oksymorony, czy porównania.
Najważniejsze środki stylistyczne – przykłady
Podstawowe środki stylistyczne w języku polskim to:
- Epitet – wyraz określający rzeczownik, np. brzydkie kaczątko.
- Metafora (przenośnia) – połączenie słów, które w wyniku tego nabierają nowego znaczenia, np. las rąk.
- Porównanie – zestawienie ze sobą dwóch przedmiotów lub zjawisk, np. twardy jak skała.
- Apostrofa – bezpośredni zwrot do osoby, bóstwa, idei, np. „Litwo! Ojczyzno moja!”.
- Pytanie retoryczne – pytanie, które zadaje się, lecz nie oczekuje się na nie odpowiedzi.
- Oksymoron – zestawienie wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu, np. gorący lód.
- Onomatopeja (wyraz dźwiękonaśladowczy) – słowa naśladujące dźwięki i odgłosy naturalne, np. szumieć.
- Neologizm – nowo powstały wyraz w jakimś języku.
- Personifikacja (uosobienie) – nadawanie cech ludzkich zwierzętom, zjawiskom, czy pojęciom abstrakcyjnym.
Środki stylistyczne w języku polskim – podsumowanie
Środki stylistyczne w języku polskim to zagadnienie, któremu warto przyjrzeć się nieco bliżej – nie tylko od strony teoretycznej, ale i praktycznej. Zachęca do tego chociażby fakt, że ta kwestia okazuje się istotna dla czytelników wierszy oraz prozy, którzy chcą jak najlepiej zrozumieć informacje, z jakimi się zapoznają. Ponadto motywuje wiadomość, że różne środki stylistyczne możemy też wykorzystywać, porozumiewając się z innymi, choć w tym kontekście często robimy to zupełnie nieświadomie.
