Odkrywając kolejne obszary polskiej gramatyki, warto zwrócić uwagę na przypadki. Czym są? Ile ich jest? W jaki sposób można je od siebie rozróżnić? Sprawdź odpowiedzi na te oraz inne pytania i poszerz swoją wiedzę, aby stawać się coraz bardziej świadomym użytkownikiem języka polskiego!
Co to są przypadki w języku polskim?
Przypadek w języku polskim to kategoria gramatyczna, przez którą odmieniają się: rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki oraz imiesłowy. W wyniku odmiany, czyli deklinacji, te części mowy przyjmują różne końcówki.
Ile jest przypadków w języku polskim?
W języku polskim wyróżnia się siedem przypadków gramatycznych. Osoby uczące się mogą zapamiętać tę liczbę, kojarząc, że jest ich tyle samo, co dni tygodnia. Czesi i Ukraińcy również będą mieli łatwiej, ponieważ w ich ojczystych językach też jest siedem przypadków.
Na jakie pytania odpowiadają poszczególne przypadki? Sprawdź:
- Mianownik (M.) nominativus – kto? co? (jest)
- Dopełniacz (D.) genetivus – kogo? czego? (nie ma)
- Celownik (C.) dativus – komu? czemu? (się przyglądam)
- Biernik (B.) accusativus – kogo? co? (widzę)
- Narzędnik (N.) instrumentalis – z kim? z czym? (idę)
- Miejscownik (Ms.) ablativus – o kim? o czym? (mówię)
- Wołacz (W.) vocativus – o!
Inny sposób na utrwalenie w pamięci wskazanej kolejności to ułożenie krótkiego wierszyka, w którym każde następne słowo będzie zaczynało się od pierwszej litery nazwy konkretnego przypadku.
Dobrym przykładem jest chociażby takie zdanie: Mama dała córce buty na małą wycieczkę. Oczywiście, jeśli tylko chcesz, możesz puścić wodze wyobraźni i wymyślić inne sformułowanie w tym stylu, które na dłużej zostanie Ci w głowie.
Przypadki w języku polskim – funkcja
Jaką rolę mają do odegrania przypadki w języku polskim? Ich główne zadanie to określenie stosunków (relacji) pomiędzy poszczególnymi składnikami wypowiedzenia. Istnienie systemu deklinacyjnego sprawia, że panuje swoboda w kształtowaniu kolejności wyrazów w zdaniu. Posługiwanie się przypadkami sprawia ponadto, że komunikat językowy może być po prostu lepiej rozumiany.
Odmiana wyrazów przez przypadki – przykłady
Tyle z teorii, teraz przyszedł czas na praktykę – zapoznaj się z przykładami deklinacji w języku polskim.
Odmiana rzeczownika w liczbie pojedynczej – samochód:
- Mianownik – samochód.
- Dopełniacz – samochodu.
- Celownik – samochodowi.
- Biernik – samochód.
- Narzędnik – z samochodem.
- Miejscownik – o samochodzie.
- Wołacz – samochodzie.
Odmiana rzeczownika w liczbie mnogiej – samochody:
- Mianownik – samochody.
- Dopełniacz – samochodów.
- Celownik – samochodom.
- Biernik – samochody.
- Narzędnik – z samochodami.
- Miejscownik – o samochodach.
- Wołacz – samochody.
Odmiana liczebnika – drugi:
- Mianownik – drugi.
- Dopełniacz – drugiego.
- Celownik – drugiemu.
- Biernik – drugiego.
- Narzędnik – z drugim.
- Miejscownik – o drugim.
- Wołacz – drugi.
Odmiana przymiotnika – inteligentny:
- Mianownik – inteligentny.
- Dopełniacz – inteligentnego.
- Celownik – inteligentnemu.
- Biernik – inteligentnego.
- Narzędnik – inteligentnym.
- Miejscownik – inteligentnym.
- Wołacz – inteligentny.
Deklinacja w języku polskim – podsumowanie
Już teraz wiesz, co to są przypadki w języku polskim. Znasz również ich liczbę oraz pytania, na jakie odpowiadają. Dzięki praktycznym wskazówkom i zaprezentowanym przykładom zapewne szybko nauczysz się nimi posługiwać zarówno w mowie, jak i w piśmie. Pamiętaj jednak, że w nabywaniu nowych umiejętności językowych istotne znaczenie ma wykonywanie ćwiczeń pozwalających utrwalić przyswojoną wiedzę. W rezultacie odmiana przez przypadki nawet najtrudniejszego słowa nie będzie dla Ciebie wyzwaniem.
