W języku polskim występują środki stylistyczne, które pozwalają nam wyrażać emocje oraz określać wielkość czegoś lub stopień zażyłości w relacjach międzyludzkich. Jednym ze sposobów nadawania słowom dodatkowego znaczenia jest użycie zdrobnień i zgrubień. Co oznaczają wskazane pojęcia? Jakie zasady rządzą tymi formami? Kiedy warto je stosować? Sprawdź, co to jest zdrobnienie i zgrubienie w języku polskim – prezentujemy najważniejsze informacje na ten temat!
Zdrobnienia w języku polskim – krótka charakterystyka
Zdrobnienia (inaczej deminutywy) to środki stylistyczne, które tworzy się od wyrazów podstawowych poprzez dodanie odpowiednich formatów słowotwórczych, czyli specjalnych końcówek (na przykład: -ka, -ek, -ko, -ik, -czyk, -ak, -iszek, -aszek, -uszek). Zdrobnieniom ulegają następujące części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, przysłówki oraz czasowniki.
Tego typu słowa mają zabarwienie emocjonalne – oznaczają pozytywny stosunek (stanowią symbol delikatności, czułości oraz bliskości) do konkretnego obiektu, albo kojarzą się z pogardą, lekceważeniem, ironią czy politowaniem. Używa się ich w celu zmniejszenia dystansu między rozmówcami albo podkreślenia niewielkich rozmiarów czegoś. Zdrobnienia są bardzo często wykorzystywane w literaturze dziecięcej, a także w rozmowie z maluchami.
Zdrobnienia – przykłady
Polszczyzna jest bogata pod względem form zdrobniałych – oto kilka przykładów:
- nóżka (od „noga”),
- słoneczko (od „słońce”),
- kawusia (od „kawa”),
- deszczyk (od „deszcz”),
- uszko (od „ucho”),
- koszyczek (od „kosz”).
Czym są zgrubienia w języku polskim?
Zgrubienia (łac. augmentativum) także powstają poprzez dodanie do wyrazów podstawowych właściwych formatów słowotwórczych (na przykład przyrostków: -sko, -ysko/-isko, -cha), jednak działają odwrotnie do zdrobnień, ponieważ służą do wyolbrzymiania, wyrażania niechęci oraz podkreślania większego rozmiaru, siły lub grubiańskiego tonu wypowiedzi. Pokazuje to, że zgrubienia w języku polskim również są nacechowane ekspresywnie – co do zasady mają zabarwienie pejoratywne (negatywne).
Zgrubienia – przykłady
Oto przykładowe zgrubienia w języku polskim:
- wiocha (od „wieś”),
- wietrzysko (od „wiatr”),
- chłopaczysko (od „chłopiec”),
- piwsko (od „piwo”),
- cielsko (od „ciało”),
- domisko (od „dom”).
Zdrobnienia i zgrubienia – trening czyni mistrza!
Teraz gdy znasz już teorię, czas na praktykę! Weź kilka przykładowych wyrazów w podstawowej formie, których najczęściej używasz na co dzień i spróbuj samodzielnie utworzyć od nich zdrobnienia oraz zgrubienia. Czytając książkę lub artykuł w gazecie, staraj się wyszukiwać je w treści i wskazać, od jakich słów powstały. Powodzenia!
SEKCJA FAQ
Jaką funkcję pełni zgrubienie?
Zgrubienia służą do wyolbrzymiania cech danego obiektu, osoby lub zjawiska. Podkreślają duży rozmiar lub intensywność, wyrażają negatywne emocje, a także mają zabarwienie ironiczne lub pogardliwe.
Jaką funkcję pełni zdrobnienie?
Zdrobnienie nadaje wyrazowi łagodniejszy, bardziej przyjazny charakter, często jest używane w celu tworzenia form pieszczotliwych. Może wyrażać pozytywny stosunek do kogoś (sympatię, troskę) lub podkreślać mały rozmiar czegoś.
Jakie są przykłady zdrobnień oraz zgrubień?
Przykładowe zdrobnienia to: kwiatek, rowerek, braciszek, miasteczko, samolocik, brzuszek, serduszko, natomiast zgrubieniami są między innymi te wyrazy: jęzor, psisko, bucior, nochal, ciężarówa.
